Zajęcie egzekucyjne

Czas czytania – 5 minut

Zablokowane pieniądze na koncie – co robić?

Choć zajęcie egzekucyjne kojarzy się najczęściej z dużymi długami, tak naprawdę może zdarzyć się każdemu. Wystarczy przeoczyć termin płatności faktury, zapomnieć o opłaceniu biletu za parking, czy nieprawidłowo wyliczyć zobowiązania podatkowe. Co zrobić, kiedy zajęcie rachunku bankowego zdarzy się również Tobie? Skąd dowiedzieć się, kto zajął pieniądze na Twoim koncie i jak będzie przebiegała realizacja zajęcia? Czy zablokowane zostaną wszystkie środki? Co zrobić, aby pieniądze zostały jak najszybciej odblokowane? Na te i inne pytania, odpowiadamy w poniższym artykule.

W jaki sposób przebiega realizacja zajęcia egzekucyjnego?

Kto może zająć Twoje konto?

Być może zdziwiła Cię sytuacja, kiedy bank przelał Twoje środki na rzecz realizacji zajęcia egzekucyjnego, choć wcale nie wyraziłeś na to zgody. Jak to możliwe? Otóż zgodnie z prawem bank musi postąpić w ten sposób. Po otrzymaniu zawiadomienia od organu egzekwującego wierzytelność, bank zostaje wezwany do przekazania kwoty wynikającej z zajęcia. Jeśli Twoje konto zostanie zablokowane przez bank, to automatycznie utracisz dostęp do znajdujących się na nim pieniędzy.

Egzekucja z rachunków bankowych prowadzona jest na podstawie:

przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 889 i 890) – mamy wówczas do czynienia z egzekucją komorniczą,
przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art. 80 i 81) – co z kolei oznacza egzekucję administracyjną.

W przypadku egzekucji komorniczej rachunek zajmuje komornik sądowy. Jeśli zaś dochodzi do egzekucji administracyjnej, to rachunek może zostać zajęty przez Naczelnika Urzędu Skarbowego, właściwy organ gminy o statusie miasta, Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy też inny, uprawniony do tego organ (w zakresie określonym odrębnymi ustawami).

Zajęcie konta bankowego przez organ egzekucyjny

Kto i kiedy powinien Cię o tym powiadomić?

Zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego przekazywane są do banku w formie elektronicznej i najpóźniej mogą dotrzeć w następnym dniu roboczym. Od tego momentu bank ma obowiązek zablokować środki na Twoim rachunku. W tym samym czasie organ egzekucyjny listownie wysyła do Ciebie dokumenty informujące o zajęciu. Pamiętaj, że o długu jako pierwszy powinien zawiadomić Cię wierzyciel. A następnie wezwać Cię do zapłaty. Jeśli to działanie okaże się bezskuteczne, w kolejnym etapie wierzyciel uzyskuje tytuł wykonawczy, czyli decyzję, wyrok lub nakaz zapłaty wydany przez sąd, lub inny właściwy organ. O tym również, zarówno sąd, jak i organ egzekucyjny, powinien Cię powiadomić. Jeśli nie zostałeś w należyty sposób powiadomiony o zadłużeniu, możesz złożyć zażalenie do organu odpowiedzialnego za odzyskanie długu. Najpierw jednak upewnij się, czy przesyłka rzeczywiście została nieskutecznie doręczona. Nieodebranie korespondencji, nie zwalnia Cię bowiem z obowiązku zapłaty. Co więcej, takie działanie może Cię sporo kosztować!

W Polsce za doręczanie przesyłek sądowych odpowiedzialna jest Poczta Polska S.A. i robi to na kilka sposobów:

doręczenie do rąk własnych adresata
doręczenie przez odebranie korespondencji przez każdą osobę dorosłą, przebywającą pod adresem wskazanym na kopercie
doręczenie administratorowi, dozorcy, sołtysowi – jeśli te osoby zobowiązały się, że przekażą Ci przesyłkę
awizo, czyli informację o przesyłce zostawioną w drzwiach lub skrzynce pocztowej odbiorcy

Ważne

O wszczęciu postępowania egzekucyjnego powinien powiadomić Cię organ egzekucyjny. Jeśli w ciągu 14 dni nie odbierzesz przesyłki we wskazanej placówce pocztowej, przesyłka trafi do nadawcy jako doręczona. W takiej sytuacji Twoje zażalenie będzie traktowane jako bezpodstawne.

Nie otrzymałeś żadnego zawiadomienia, a Twój rachunek bankowy został zablokowany? Możesz sprawdzić, czego dotyczy zajęcie egzekucyjne w banku (korzystając z usług bankowości elektronicznej albo kontaktując się z doradcą). Na Twoją prośbę doradca poda Ci sygnaturę akt oraz informację o organie egzekucyjnym, z którym będziesz mógł skontaktować się bezpośrednio, aby ustalić szczegóły zajęcia. Jeśli środki zostały zajęte w wyniku egzekucji komorniczej, dane teleadresowe komornika znajdziesz w internecie.

Blokada konta przez bank - co warto wiedzieć?

Czy zablokowane zostaną wszystkie Twoje rachunki?

Niestety tak. Jeśli organ egzekucyjny nie wskazał konkretnego rachunku, zgodnie z prawem jesteśmy zobowiązani do zablokowania wszystkich Twoich rachunków. Mowa tu zarówno o rachunkach indywidualnych, wspólnych (konta osobiste, konta oszczędnościowe, lokaty), jak i firmowych (dla jednoosobowych działalności gospodarczych i spółek cywilnych).

W związku ze zmianą ustawy kodeks postępowania cywilnego jak i ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, od dnia 30.10.2020 r., bank ma obowiązek zablokowania również rachunków otwartych po wpływie zajęcia egzekucyjnego.

Nasuwa się naturalne pytanie, czy bank może zablokować rachunek prowadzony dla więcej niż jednej osoby, jeśli zajęcie egzekucyjne dotyczy tylko jednej z nich? Tu również odpowiedź jest twierdząca. Organ ściągający wierzytelność (np. komornik, urząd skarbowy czy ZUS) może zająć rachunek bankowy, prowadzony dla kilku osób.

Zasady te dotyczą także rachunków bankowych spółek cywilnych. W sytuacji blokady środków, w terminie 7 dni od daty zajęcia musisz dostarczyć organowi egzekucyjnemu umowę określającą udziały poszczególnych osób w spółce. Po ustaleniu udziału organ egzekucyjny powinien zwolnić odpowiednią ilość środków. Jeśli umowa nie określa udziałów wspólników, przyjmuje się, że są one równe dla każdego.

Czy zablokowane zostaną wszystkie pieniądze na rachunku?

Nie. Blokujemy na Twoim koncie tylko kwotę Twojego zadłużenia powiększoną o odsetki oraz prowizję za realizację zajęcia. Nie blokujemy również rachunków, na których występują środki w ramach tzw. kwoty wolnej. Blokada jest zakładana dopiero po wykorzystaniu tej kwoty.

Czy zablokowane zostaną wszystkie Twoje pieniądze?

W ustawie określono sytuacje, w których pieniądze nie zostaną zablokowane. O jakich przypadkach tu mowa?

1. Kwota wolna od zajęcia egzekucyjnego

Jest to kwota, która pozostaje do Twojej dyspozycji na zajętym rachunku. Dotyczy wszystkich Twoich rachunków,
a nie każdego z osobna. Jej wysokość wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w tzw. pełnym wymiarze czasu pracy. Według stanu na 1.01.2022 r. wynosi 2 257,50 zł. Kwota wolna jest odnawialna w każdym miesiącu, jej niewykorzystana część nie przechodzi jednak na kolejny miesiąc. Co ważne, nie przysługuje w przypadku zajęcia konta firmowego, jak również zajęcia wynikającego z nieopłaconych alimentów. W pozostałych przypadkach to Ty decydujesz, na co chcesz przeznaczyć środki w ramach kwoty wolnej od zajęcia. Jeżeli chcesz, możesz także przekazać je do organu egzekucyjnego. Wtedy musisz jednak złożyć odpowiednie oświadczenie.

2. Środki z tytułu alimentów

Na mocy ustawy alimenty są zwolnione z egzekucji. Kiedy jednak następuje zajęcie rachunku bankowego, wraz z nim blokowane są również środki wpływające na rachunek z tytułu alimentów.

Wypłata środków z tytułu alimentów możliwa jest:

Jeżeli wpływ z opisem alimenty nastąpił z innego rachunku osoby fizycznej - po przedstawieniu, przez osobę uprawnioną do tych świadczeń, prawomocnego wyroku zasądzającego ww. świadczenia. Dokument taki musi być dostarczony do oddziału banku.
Jeżeli organ egzekucyjny przekazał na rachunek objęty zajęciem środki pieniężne z tytułu alimentów, nie ma konieczności dostarczania dodatkowych dokumentów uprawniających do wypłaty tej kwoty.

Inną kwestią jest obowiązek zapłaty alimentów w przypadku firm do rachunków których prowadzona jest egzekucja:

w tym przypadku - zapłata alimentów jest częścią składową listy płac i potrącenie następuje z wynagrodzenia.

3. Inne środki, które nie podlegają egzekucji

świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów,
świadczenia rodzinne,
dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych,
rodzinny kapitał opiekuńczy,
dofinansowanie do żłobka (które będzie przysługiwało jeżeli nie został przyznany na to dziecko rodzinny kapitał opiekuńczy),
zasiłki dla opiekunów,
świadczenia z pomocy społecznej,
świadczenia integracyjne,
świadczenie wychowawcze,
dodatki osłonowe itp.

4. Wynagrodzenie dla pracowników

Jeśli chcesz wypłacić zatrudnionym u Ciebie osobom wynagrodzenie za pracę, a masz zablokowany rachunek firmowy z tytułu zajęcia egzekucyjnego, wciąż możesz to zrobić. Warunkiem wypłaty jest przedstawienie przez Ciebie listy płac. Sposób wypłaty zajętych środków różni się w zależności od tego, czy prowadzona jest egzekucja administracyjna, czy komornicza.

Jeśli jest to egzekucja administracyjna, musisz dostarczyć do banku listę płac. Pamiętaj jednak, że bank przekaże Ci jedynie środki na bieżące wypłaty wynagrodzenia pracowników (nie właściciela) z należnym od nich podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz składkami ZUS. Oznacza to, że najpóźniej do dziesiątego dnia każdego miesiąca musisz dostarczyć listę płac za wykonaną pracę w miesiącu poprzednim. Po tym terminie wynagrodzenie staje się wynagrodzeniem zaległym i będziesz musiał uzyskać zgodę organu egzekucyjnego na wypłatę środków.
W przypadku egzekucji sądowej, wynagrodzenia dla pracowników wraz z podatkami i innymi obciążeniami ustawowymi, można wypłacić z rachunku bankowego wyłącznie po uzyskaniu zezwolenia komornika sądowego. Komornik przesyła dokument do banku za pośrednictwem systemu teleinformatycznego dedykowanego do wymiany korespondencji między komornikiem a bankiem. Komornik wskazuje w dokumencie jaka kwota podlega zwolnieniu spod egzekucji. Jeżeli zajęcia rachunku bankowego dłużnika dokonał więcej niż jeden komornik sądowy i nie ma informacji, który organ prowadzi egzekucję łączną, do zrealizowania wypłaty wynagrodzeń konieczne jest uzyskanie zgody każdego z komorników.

Jeśli chciałbyś wcześniej przekazać środki na rzecz zajęcia, to masz taką możliwość, ale w określonych sytuacjach. W tym celu musisz jedynie złożyć odpowiednie oświadczenie. Oświadczenie możesz złożyć np. na infolinii lub w oddziale banku, jeżeli dysponujesz środkami w ramach kwoty wolnej lub limitu kredytowego.

Bank realizuje zajęcia z wpływów i środków będących na Twoim rachunku, nie wykorzystuje w tym celu środków dostępnych w ramach limitu czy kwoty wolnej.

Jeżeli nie upłynęło jeszcze 7 dni od dnia przyjęcia zajęcia, nie ma możliwości jego realizacji ze środków podlegających egzekucji. Wcześniejsza realizacja zajęcia możliwa jest tylko ze środków nie podlegających egzekucji, dostępnych w ramach kwoty wolnej lub limitu w rachunku bieżącym lub innych zwolnionych.
Nie, rachunek VAT może być obciążony w celu realizacji zajęcia, wyłącznie na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego, dotyczącego egzekucji należności z tytułu podatku od towarów i usług, podatku dochodowego, podatku akcyzowego, należności celnych lub wskazanych w ustawie należności ZUS. Dlatego środki będące na tym rachunku możesz wykorzystać tylko na wymienione wyżej zobowiązania. Nie możesz spłacać z tych pieniędzy innych wierzytelności.
Jeśli egzekucję z Twojego rachunku prowadzą różne organy egzekucyjne, np. komornik i urząd skarbowy lub ZUS, albo różni komornicy, to sytuację taką nazywamy zbiegiem egzekucji. W takich przypadkach postępowanie może przebiegać dwojako:
- w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i komorniczej: środki przekażemy do organu, który pierwszy zajął Twój rachunek.
  
  Jeśli środki nie wystarczają na pokrycie wszystkich zajęć, wypłaty dokonuje się na rzecz organu, który pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa - do organu egzekucyjnego, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie na te należności, które są w wyższej kwocie.
- w przypadku zbiegu kilku egzekucji komorniczych: działania wstrzymane są do czasu przekazania spraw do jednego komornika lub kiedy na rachunku będzie wystarczająca ilość pieniędzy, dzięki której można wszystkie zajęcia zrealizować jednocześnie.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego

Kiedy zajęcie egzekucyjne może zostać wstrzymane?

W terminie 7 dni od wpłynięcia zawiadomienia możesz wnieść do sądu powództwo do organu egzekucyjnego o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego (np. wyroku), wówczas egzekucja zostaje wstrzymana. Jeśli to nie nastąpi, bank musi przekazać pieniądze:

w przypadku konta osobistego – jeśli były na nim środki przekraczające wartość kwoty wolnej od zajęcia lub przysługująca w danym miesiącu kwota wolna została w całości wykorzystana, lub było to zajęcie alimentacyjne;
w przypadku konta firmowego – jeśli były na nim jakiekolwiek środki, gdyż w tym przypadku nie przysługuje kwota wolna od zajęcia.

Jeśli masz pieniądze na rachunku z zajęciem egzekucyjnym, a bank ich jeszcze nie przekazał, oznacza to, że nie minęło jeszcze 7 dni od dnia doręczenia do banku zawiadomienia o zajęciu. Po tym terminie bowiem bank niezwłocznie przekazuje środki na rachunek organu egzekucyjnego. Wyjątkiem znów są tu zajęcia alimentacyjne – w ich przypadku pieniądze przekazywane są od razu po otrzymaniu zawiadomienia. W przypadku występowania zbiegu egzekucji komorniczych i braku środków na pokrycie wszystkich tytułów, zajęcia również nie są realizowane. Komornicy zobowiązani są przekazać tytuły wykonawcze do komornika, który jest organem właściwym do prowadzenia egzekucji łącznej. Po spełnieniu tego wymogu możemy przystąpić do realizacji zajęć egzekucyjnych.

Czy możesz korzystać z pieniędzy na koncie, jeśli postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone?

Niestety nie. Zawieszenie to inaczej wstrzymanie egzekucji. Czynności już podjęte, na przykład zajęcie rachunku bankowego, nadal pozostają w mocy. Oznacza to, że nawet jeśli egzekucja została zwieszona, to bank nadal nie może wypłacić Ci pieniędzy. Będzie tak, aż do momentu przekazania przez organ egzekucyjny prawomocnego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Jednakże w okresie zawieszenia egzekucji, organ egzekucyjny może wyrazić zgodę na to, abyś mógł korzystać z pieniędzy, które znajdują się na koncie objętym egzekucją. Wystarczy, że bank otrzyma stosowną informację od organu egzekucyjnego.

Zawieszenie może nastąpić:

na wniosek wierzyciela, bez dodatkowego uzasadnienia,
na wniosek dłużnika – czyli na Twój, jeśli przedstawisz dokumenty, że sąd uchylił lub wstrzymał tytuł wykonawczy,
z urzędu – jeśli komornik uzyska informację o braku zdolności procesowej (ubezwłasnowolnienie), braku przedstawiciela ustawowego lub śmierci (zarówno dłużnika, jak i wierzyciela).
z mocy prawa – gdy zostanie ogłoszona upadłość dłużnika.

Aby możliwe było zawieszenie realizacji zajęcia rachunku bankowego, konieczne jest przesłanie do banku decyzji o wstrzymaniu egzekucji, wydanej przez organ egzekucyjny.

Jak odblokować konto zajęte przez organ egzekucyjny?

Spłata całego długu

Jeśli spłacisz cały dług, a pieniądze na Twoim koncie wciąż nie zostały odblokowane, stało się tak dlatego, że zawiadomienie o zakończonej egzekucji jeszcze nie wpłynęło do banku. W takiej sytuacji bank nie może odblokować rachunku. Aby poznać przyczynę takiej sytuacji, skontaktuj się z organem egzekucyjnym. Być może pozostały jeszcze do spłaty koszty powstałe w trakcie postępowania egzekucyjnego? A być może odpowiednie dokumenty jeszcze nie zostały przeanalizowane.

Uchylenie zajęcia

Podobnie rzecz ma się w przypadku uchylenia zajęcia egzekucyjnego. Jeśli masz informację, że zapadła taka decyzja, a na Twoim rachunku wciąż jest blokada, bank prawdopodobnie nie otrzymał jeszcze od organu prowadzącego postępowanie pisma uchylającego zajęcie. Aby ustalić przyczynę braku uchylenia egzekucji, skontaktuj się z instytucją prowadzącą postępowanie.

Najważniejsza jest komunikacja

Pamiętaj, że nie jesteś ani pierwszą, ani (prawdopodobnie) ostatnią osobą, której przytrafiło się zajęcie konta przez komornika. W takiej sytuacji ważne jest, aby nie unikać kontaktu z komornikiem, czy innym organem odzyskującym dług. Odpowiednia komunikacja i chęć wywiązania się ze swojego zobowiązania sprawi, że sprawę najpewniej załatwisz szybko i bez ponoszenia dotkliwych konsekwencji.

Materiał ma charakter edukacyjny i nie stanowi opisu oferty banku. Materiał ma na celu przybliżyć temat egzekucji z rachunku bankowego, nie stanowi opinii prawnej. W tekście podawane są przykłady środków zwolnionych spod egzekucji. Pełna lista znajduje się w Art. 833 „Ograniczenie egzekucji z innych świadczeń pieniężnych” – Kodeks postępowania cywilnego Ustawa z dnia 17.11.1964 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2020 poz. 1575 ze zm.).
Stan na 22.06.2022 r.